شمال نیوز : پس از اقدام‌هاي برخي سدسازان و راه‌سازان در منطقه غار تاريخي اسپهبد خورشيد که تاکنون به تخريب آثار ارزشمند تاريخي منجر شده است، معدن‌کاران نيز به آنها پيوستند تا طلسم 1300 ساله استواري اين اثر بشکند.

دست‌اندرکاران برخي معادن در مازندران در ماه‌هاي گذشته به حريم اثر تاريخي منحصر به فرد غار «دژ اسپهبد خورشيد» تجاوز و دست‌اندازي کردند.

در سال گذشته برخي طرح‌هاي عمراني راه‌سازي و سدسازي، پيش از مطالعات فرهنگي – تاريخي از سوي ميراث فرهنگي اجرايي شد خساراتي به ميراث فرهنگي کشور وارد کرد. پروژه بررسي و مستندسازي باستان‌شناسي«غار- دژ اسپهبد خورشيد » پرداختن به اهميت تاريخي و باستاني راه ترانزيتي سوادکوه به تهران، با قدمت نزديک به 2000 سال و استحکام دفاعي و راهباني ارزشمند در اين مسير با مجوز رئيس پژوهشگاه ميراث فرهنگي و گردشگري آغاز شده است. براساس بند ج ماده 114 قانون برنامه 5 ساله چهارم، تمامي وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و موسسات دولتي موظف هستند قبل از اجراي طرح‌هاي عمراني گسترده و در مرحله امکان‌سنجي و مکان‌يابي نسبت به انجام مطالعات فرهنگي - تاريخي ميراث فرهنگي، اقدام و در طراحي و مکان‌يابي طرح‌هاي يادشده نتايج مطالعات را رعايت کنند.

سامان توفيق، سرپرست گروه باستان‌شناسي «غارتاريخي اسپهبد» واقع در سوادکوه مازندران در گفت‌وگو با ايسنا، منطقه مازندران، اظهار کرد: در هنگام حضور در محل، شاهد ادامه تجاوز و دست‌اندازي به اثر منحصر به فرد غار «اسپهبد خورشيد»، ناديده گرفتن حريم و عرضه آن، نابودي حريم منظر و حريم اصلي و پايين دست اثر بوديم. دليل اين امر، برداشت خاک باستاني و تاسيسات وابسته به آن از سوي معدن دانه طلا و معدن فلوئورين است.

اين باستان‌شناس خاطرنشان کرد: شاهد انفجارهاي پياپي و ايجاد تونل‌هاي متعدد به سمت پيکره و بالاي اثر هستيم، اين در حالي است که در جلسات مختلف سرپرست طرح با مديران استاني مرتبط، لزوم توقف عمليات، تمديد نکردن مجوز و جا به جايي معادن و پاکسازي منطقه، مطرح و توافق‌ صورت گرفت اما تا امروز با وجود پيگيري‌ها هيچ اقدامي صورت نگرفته است.

توفيق بيان کرد: «تنگه کولا» که در پاي غار دژ اسپهبد خورشيد در 10 کيلومتري پل سفيد سر راه باستاني ري - تبرستان قرار دارد براساس شواهد تاريخي، تنگه راهبردي و استراتژيک بوده و نقش مهمي در تاريخ ايران و استان داشته است. در اين تنگه سه اثر ثبتي باستاني بسيار مهم و منحصر به فرد همچون دژ باجگيران( قلعه ديوسفيد)، غار دژ کيلي و غار دژ کيجا کرچال قرار دارد و از سازه‌هاي وابسته به غار دژ اسپهبد خورشيد است.

وي افزود: با وجود پيگيري‌ها و نامه‌نگاري‌هاي انجام شده در گذشته در محدوده حريم درجه يک اين آثار، شرکت معدني پروچشمه اقدام به برداشت سنگ کرده است و اين در حالي بود که هر سه اثر به فاصله کمتر از يک کيلومتر از هم و در ارتفاعات کوه « سرخل» دوبرار، در مقابل روستاي سيمت و دوآب قرار دارند. اين برداشت، آسيب جبران‌ناپذيري به عرصه آثار و حريم آنها، وارد و منظر آثار را مخدوش کرده است و در صورت تداوم امکان ثبت جهاني «بندکولا» و آثار آن از بين مي‌رود. توفيق با بيان اينکه ماشين‌آلات معدني همچنان مشغول برداشت و خالي‌کردن خاک زير پاي اين آثار هستند، گفت: در صورت ادامه داشتن اين فرآيند، رانش، ريزش کوه و همچنين پيامدهاي جبران‌ناپذيري به همراه دارد. سيدهادي حسيني، نماينده سوادکوه، سوادکوه شمالي، جويبار، سيمرغ و قائم شهر در گفت‌و‌گو با خبرنگار ايسنا با اشاره به اينکه اسپهبد خورشيد از غارهاي طبيعي دنيا است و محل سکونت اسپهبدان ايراني در سوادکوه است، اظهار کرد: در جلساتي که با رئيس سازمان ميراث فرهنگي برگزار شد از وي دعوت کرديم و با بازديدي که از آنجا داشت قول داد امکاناتي گذاشته شود تا شدت تخريب کاهش يابد.

وي خاطرنشان کرد: اين آثار نياز به بازسازي ندارند اما بايد اقداماتي انجام شود تا تخريبي در آن صورت نگيرد و از آنها حفاظت شود. اجازه اکتشاف معادن در نزديکي غار قلعه اسپهبد خورشيد، در عمق زياد بود که طي نامه‌اي به وزارت صنعت و معدن و فلزات، از مسئولان معدن درخواست شد تا در هنگام فعاليت معدني مشکلي براي اين اثر تاريخي ايجاد نشود.

حسيني با اشاره به اينکه کارخانه شن و ماسه فاصله زيادي با اين غار دارد، اظهار کرد: در شرکت شن و ماسه 70 تا 80 نفر فعاليت دارند. آنها نيز بايد مسائل زيست‌محيطي را رعايت کنند اما تاکنون سازمان ميراث فرهنگي عنواني مبني بر ايجاد مزاحمت شرکت شن و ماسه در روبه‌روي اسپهبد خورشيد مطرح نکرده است. در صورتي که ميراث فرهنگي در خصوص مشکلات غار قلعه اسپهبد خورشيد اعتراضي کند براي رفع آن مشکل پيگيري مي‌کنيم.

به گزارش ايسنا، بناي «غار تاريخي اسپهبد خورشيد» واقع در سوادکوه مازندران در تاريخ سال 81 به شماره 7839 در فهرست آثار ملي ايران به ثبت رسيد و حريم و عرصه آن در سال 1384 تعيين شد.